Wypad do muzeum na wystawę o japońskich mistrzach drzeworytu zaowocował chęcią do zgłębienia tematu na sposób filokartystyczny. A że nie ma takiego obszaru, stanowiłby tabu dla wydawców kart pocztowych, dokopałam się kilku zgrabnych pocztówek z reprodukcjami drzeworytów, z których niektóre były przedmiotem wystawy.
Poniżej pocztówka współczesna z reprodukcją drzeworytu Utagawy Hiroshige ( Konkubina Kiritsubo prezentuje cesarzowi małego Hikaru, czyli księcia Genji z cyklu Pięćdziesiąt cztery księgi powieści o Genji, 1852 ) . Pocztówkę nabyłam w muzealnym sklepiku, w którym zakupić można było także inne gadżety związane z eksponatami, jak specjalnie przygotowane etui na okulary, zeszyty czy magnesy. Oczywiście w moim przypadku przynajmniej jedna pocztówka jest obowiązkowym zakupem. 🙂
Utagawa Hiroshige Cesarska Konkubina Kiritsubo prezentuje cesarzowi małego Hikaru, czyli księcia Genji z cyklu Pięćdziesiąt cztery księgi powieści o Genji, 1852
Utagawa Hiroshige Cesarska Konkubina Kiritsubo prezentuje cesarzowi małego Hikaru, czyli księcia Genji z cyklu Pięćdziesiąt cztery księgi powieści o Genji, 1852 awers
Kartka zainspirowała mnie do poszukania starszych kartek z reprodukcjami drzeworytów dawanych artystów japońskich, jak np. Utamaro czy Hokusai. Poniżej kilka znalezisk z ulubionego Delcampe.net
Geisza wg Kitagawa Utamaro Szkoła Ukiyoye – stara pocztówka c. 1910 (2)
Katsushika Hokusai (1760-1849) Sprzedawca Noworocznych Wierszy, British Museum – Stara pocztówka c. 1930
Stara pocztówka japońska c. 1905 Utagawa Hiroshige Imado Yedo wydanie T. Hasegawa Tokio awers
Stara pocztówka japońska c. 1905 Utagawa Hiroshige Imado Yedo wydanie T. Hasegawa Tokio rewers
Stara pocztówka japońska c. 1905 Utagawa Hiroshige Koyo Saruhashi Małpi most, prowincja Kai T. Hasegawa Tokio awers
Stara pocztówka japońska c. 1905 Utagawa Hiroshige Koyo Saruhashi Małpi most, prowincja Kai T. Hasegawa Tokio rewers
Utagawa Hiroshige Pełnia księżyca nad Kanazawą – stara pocztówka artystyczna c. 1930
Jak już wspomniałam, inspiracją do stworzenia postu była dla mnie wystawa w Muzeum Narodowym zatytułowana „Podróż do Edo”, gdzie prezentowane były najsłynniejsze japońskie drzeworyty z XVIII i XIX wieku. Edo to dawna nazwa obecnej stolicy Japonii – Tokio.
Poniżej zamieszczam ciekawy tekst z ulotki, która towarzyszyła wspomnianej wystawie.
”
Wystawa „Podróż do Edo” to wyjątkowa okazja do podziwiania najsłynniejszych drzeworytów ukiyo-e w najlepszych, pierwszych wydaniach. Staranność ich wykonania i mistrzostwo gradacji tonalnej barw uzewnętrznia się tu w całej pełni, pozwalając zrozumieć, dlaczego dawna grafika japońska zyskała taką sławę i uznanie. Wystawa przenosi widzów w świat dawnej Japonii epoki Edo, ukazany w „obrazach płynącego świata” – drzeworytach ukiyo-e. Ponad trzysta prezentowanych dzieł pochodzi z liczącej niemal dwa tysiące rycin kolekcji Jerzego Leskowicza, składających się na barwną panoramę krajobrazów i życia Japonii XVIII-XIX wieku. Trasa imaginacyjnej podróży wiedzie z Kioto do Edo, dwoma głównymi szlakami – Tókaido i Nakasendó, zwanym Kisokaido – łączącymi oba miasta. Stara stolica – Kioto, siedziba dworu cesarskiego i arystokracji, w epoce niepodzielnej władzy szogunów Tokugawa pozostawała jednym z najważniejszych ośrod-ków kultury Japonii. Stąd promieniowała wielowiekowa tradycja, wysublimowana sztuka i literatura dworska, która powstała i rozwijała się w wąskim kręgu wysoko urodzonych, stopniowo przenikając do niższych warstw społecznych. Obok kultury dworskiej rozwijała się tu kultura mieszczańska, która miała bardziej wyrafinowany i „arystokratyczny” charakter niż w plebejskim Edo; wiele nowatorskich zjawisk artystycznych narodziło się właśnie w Kioto. W sali i podziwiać możemy m.in. cykl „Słynne widoki Kioto” Utagawy Hiroshige (1797-1858) z ok. 1834 roku, tryptyk Utagawy Kunisady (1786-1858) przybliżający życie i rozrywki niższych warstw społecznych Kioto oraz wydany w jedenastu zeszytach przewodnik po mieście – cenne świadectwo historyczne, ilustrowane 418 drzeworytami Takehara Shunchósaia Nobushige (1772-1801). Szlak Tokaido prowadził wybrzeżem Oceanu Spokojnego, Kisokaido wiódł malowniczo przez strome zbocza Alp Japońskich, a dalej doliną rzeki Kiso. Krajobrazy roztaczające się przed oczyma podróżnych uwieczniali najwybitniejsi artyści ukiyo-e (sale 2-4). Pierwsza słynna seria pejzażowa Hiroshige nosi tytuł „Pięćdziesiąt trzy stacje na gościńcu Tokaido” (1833-1834)• Kompozycje stworzone przez Hiroshige stały się niedościgłym wzorem romantycznego, lirycznego pejzażu, w którym anegdota wpleciona jest w widok miasta, przydrożnej herbaciarni, rzecznego brodu, górskiej przełęczy. Cykl wywarł wpływ zarówno na uczniów artysty i licznych naśladowców, jak i na sztukę europejską. Drugi, równie znany cykl – „Sześćdziesiąt dziewięć stacji na drodze Kosokaido”- powstał w latach 1835-1842 i jest dziełem Keisaia Eisena (1790-1848) oraz Hiroshige. Pejzaże tworzone przez artystów ukiyo- e nie były idealizowanym imaginacyjnym i filozoficznym ukazaniem natury, lecz prezentacją konkretnego miejsca ojczystego kraju wraz z anegdotą, zajmującą w nich ważne miejsce. Najwybitniejszym przedstawicielem tego gatunku był ekscentryczny geniusz Katsushika Hokusai (176o-1849). Do jego najwybitniejszych prac należy seria „Trzydzieści sześć widoków góry Fuji” (1829-1833) (sala 3 i 4) oraz powstały w początkach lat trzydziestych xix wieku cykl „Prawdziwe zwierciadło chińskiej i japońskiej poezji” (sala 3). Rozległe, milionowe Edo było siedzibą szoguna -wojskowego dyktatora faktycznie rządzącego Japonią. Metropolia powstała z osady rybackiej położonej nad zatoką Oceanu Spokojnego, na wschodnim wybrzeżu Honsiu. Układ urbanistyczny Edo odzwierciedlał hierarchiczny podział społeczeństwa. Wokół zamku szoguna półokręgiem pobudowali swoje rezydencje arystokraci, na niżej położonych terenach, przy ciasno zabudowanych ulicach mieszkali Edokko („dzieci Edo”): rzemieślnicy, artyści, kupcy, drobni sklepikarze, czeladnicy, restauratorzy, gejsze, aktorzy, kuglarze, prostytutki. Tworzyli barwną i hałaśliwą społeczność. Dzięki nim powstała niepowtarzalna kultura epoki Edo (sale 5-6). Życie i krajobraz miasta uwiecznili artyści, a wśród nich Hiroshige w słynnym cyklu „Sto słynnych widoków Edo” (1856-1859). Pomysłowe i zaskakujące rozwiązania kompozycyjne sprawiły, że ryciny te były bardzo popularne na Zachodzie i stały się inspiracją dla wielu artystów europejskich. Osobne miejsce w historii gatunku zajmują portrety. Artyści ukiyo-e chętnie przedstawiali wizerunki aktorów teatru kabuki (sala 6). Do najciekawszych indywidual-ności należał Toshusai Sharaku, tworzący od drugiej połowy roku 1794 do początków 1795 roku. Seria jego portretów zaskakuje realizmem o lekko satyrycznym zacięciu. Równie chętnie portretowano piękności z dzielnicy uciech Yoshiwara (sala 6). Wybitnym twórcą pełnych wdzięku i urzekającego liryzmu portretów był Kitagawa Utamaro (1753-1806). Obie te niezwykle popularne formy powielano w dużych nakładach. Natomiast członkowie elitarnych klubów miłośników sztuki, które powstawały licznie po 1760 roku, kiedy w Edo nastał czas wyraźnej liberalizacji, chętnie zamawiali luksusowe drzeworyty zwane surimono (sala 6). Pełniły one funkcję noworocznych kart z życzeniami, a rozszyfrowanie ich kompozycji, odwołującej się do literatury, wymagało niemałej erudycji. Forma surimono rozwinęła się głównie dzięki kalendarzom, które zyskały ogromną popularność w latach siedemdziesiątych xviii wieku, gdy prace tego typu zaczęli tworzyć artyści nurtu ukiyo-e, a czasy ich świetności przypadły na lata 1795-1835, dzięki twórczości Gakuteia (1786-1868) i Hokkeia (1780-1850). Tworzyli je również Katsushika Hokusai i Utagawa Hiroshige. Drzeworyty surimono wydawano bardzo starannie – odbijano je przy użyciu różnych technik drzeworytniczych, wzbogacających efekt estetyczny, takich jak tzw. ślepe tłoczenia nadające wyrafinowaną fakturę, prószenie złotym i srebrnym proszkiem, malowanie laką. Ukazywały się w niewiel-kich nakładach i drukowano je na drogim papierze. Kompozycji figuralnej towarzyszył rozbudowany tekst, pisany zwykle piękną kaligrafią. W przylegającej do ekspozycji sali warsztatowej można obejrzeć oryginalne xix-wieczne narzędzia i przybory niezbędne w pracowni drzeworytnika. Jak skomplikowany i wymagający precyzji był proces powstawania kolorowej odbitki drzeworytniczej demonstruje wyświetlany tam film.”
( Tekst pochodzi z ulotki towarzyszącej wystawie: Autorka tekstu: Anna Katarzyna Maleszko)
http://www.mnw.art.pl/
Podróż do Edo Ulotka z wystawy
Poniżej kilka zdjęć prac oraz pamiątek z omawianej wystawy:
Katsushika Hokusai Poeta Harumichi-no Tsurayuki podziwiający krajobraz; cykl – prawdziwe zwierciadło chińskiej i japońskiej poezji, drzeworyt barwny c. 1833-1834
Utagawa Hiroshige, Sto Słynnych widoków EDO, drzeworyt barwny (1)
Utagawa Kunisada, Portret Utagawy Hiroshige, 1858
Pamiątki z muzealnego sklepiku ( Muzeum Narodowe w Warszawie )
,,,,
Katsushika Hokusai Pod wielką falą w pobliżu Kanagawy z cyklu Trzydzieści sześć widoków góry Fuji, ok. 1830-1833
To co wciąż wyróżnia nasze polskie muzea na tle muzeów zachodnich są to ładne, drukowane bilety 🙂 W innych krajach Europy najczęściej spotykam brzydkie wydruki z kas fiskalnych 😦
Bilet Wstępu do Muzeum Narodowego w Warszawie (marzec 2017)
Zobacz też : Drewniana pocztówka z Wrocławskiego ZOO